Stakingsrecht

Ook deze zomer kregen vakantiegangers te maken met stakende piloten. Mogen werknemers altijd staken? Het stakingsrecht staat niet in de wet, maar is gebaseerd op het Europees Sociaal Handvest dat rechtstreekse werking heeft in Nederland.

Een staking is in principe toegestaan bij een collectief belangenconflict tussen werkgever(s) en werknemers. Beperking van het stakingsrecht kan alleen als dat maatschappelijk gezien dringend noodzakelijk is in verband met bescherming van rechten en vrijheden van anderen, de openbare orde, de nationale veiligheid, de volksgezondheid of de goede zeden. Staken is dan onrechtmatig. Daar is niet snel sprake van. Als een staking onrechtmatig is, kan de rechter een einde aan de staking maken door dwangsommen op te leggen voor elke dag dat gestaakt wordt. Hij zal daarbij alle relevante omstandigheden meewegen zoals het doel van de staking, de duur en de schade.

Bij een rechtmatige staking draagt de werkgever zijn schade door omzetverlies en schadeclaims zelf. Hij kan de werknemers niet straffen door bijvoorbeeld ontslag. Stakende werknemers hebben geen recht op loon. Als ze lid zijn van de vakbond kunnen ze vaak wel een uitkering uit de stakingskas krijgen. Meestal wordt een staking georganiseerd door een vakbond, anders is sprake van een zogenaamde ‘wilde staking’. Werknemers die wel willen werken tijdens de staking maar die worden tegengehouden, hebben wel recht op loon als het een wilde staking is. Bij een georganiseerde staking is dat niet zo omdat zij dan ook de positieve gevolgen van de staking ondervinden.

Als het werk niet helemaal stopt maar sprake is van langzaam werken, stiptheidsacties of werkonderbrekingen, mag de werkgever het loon van alle werknemers korten.

Alleen werknemers hebben stakingsrecht, zelfstandigen zoals zzp’ers niet.